Dit moeten zzp'ers weten over de nieuwe Wet DBA
Per 1 mei 2016 is de Verklaring arbeidsrelatie (VAR) voor zelfstandigen zonder personeel (zzp'ers) afgeschaft. Wat gaat er precies veranderen?
Het systeem van de VAR stuitte op bezwaren, omdat het schijnzelfstandigheid mogelijk maakte.
De VAR was bedoeld om vast te stellen of opdrachtgevers loonheffing moeten inhouden en betalen over de inkomsten van zzp'ers. Maar als achteraf blijkt dat de opdrachtnemer toch in loondienst heeft gewerkt, krijgt de zzp’er een naheffing en loopt bovendien het risico belastingvoordelen mis te lopen. Het risico ligt daarmee eenzijdig bij de opdrachtnemer.
Ook is er sprake van oneerlijke concurrentie wanneer kwaadwillende ondernemers vaste medewerkers inruilen voor veel goedkopere zelfstandigen. De nieuwe wet heet Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelatie. Dat moest veranderen, vonden alle partijen op de SP na in de Tweede Kamer. Daarom werd de VAR per 1 mei 2016 vervangen voor de Wet Deregulering beoordeling arbeidsrelaties (Wet DBA).
Om de betrokken partijen te laten wennen aan de nieuwe wet, is er een overgangsperiode van een jaar ingesteld. De Wet DBA wordt dus pas per 1 mei 2017 gehandhaafd.
Ondernemers die vooraf zekerheid willen over de arbeidsrelatie, kunnen met de nieuwe wet gebruikmaken van een modelovereenkomst waarin de arbeidsrelatie staat omschreven. De overeenkomsten worden door de Belastingdienst gekeurd. Gezag, loon en vervangbaarheid zijn daarbij de belangrijkste criteria.
Als beide partijen volgens de goedgekeurde overeenkomst werken, lopen zij geen risico op naheffingsaanslagen of boetes. Als de Belastingdienst toch een dienstverband vaststelt, zijn opdrachtgever en -nemer samen verantwoordelijk.
De Belastingdienst stelt in samenwerking met externe organisaties verschillende modelovereenkomsten op. Op basis daarvan hoeft een opdrachtgever geen loonheffingen in te houden en te betalen. Zzp'ers en ondernemingen kunnen die overeenkomsten downloaden. Belangenorganisaties, individuele opdrachtgevers of hun intermediairs kunnen ook zelf overeenkomsten opstellen en ter beoordeling voorleggen aan de Belastingdienst, bijvoorbeeld voor een bepaalde sector of beroepsgroep.
Er zijn drie categorieën modelovereenkomsten.
De eerste is de al genoemde algemene overeenkomst, opgesteld door externe partijen, soms samen met de Belastingdienst. Hiermee zijn bijna alle arbeidsrelaties, waarbij geen sprake is van een dienstbetrekking, gedekt.
De tweede categorie bestaat uit voorbeeldovereenkomsten voor bedrijfstakken en beroepsgroepen. Sectoren en belangenorganisaties kunnen deze voorleggen. Ze zijn bedoeld voor iedereen die volgens de voorwaarden van de betreffende branche of beroepsgroep werkt.
Als derde is er nog de individuele overeenkomst. Individuele opdrachtgevers of opdrachtnemers kunnen deze voorleggen aan de Belastingdienst.
Er is kritiek op de nieuwe wet.
Hoewel nagenoeg alle partijen de nieuwe zzp-wet zagen zitten, is het enthousiasme nu ver te zoeken. De voltallige oppositie is niet te spreken over de uitvoering van de Wet DBA. Ook regeringspartij VVD is kritisch.
Zo doet de Belastingdienst er gemiddeld langer over dan de beloofde zes weken om een modelovereenkomst te controleren. Ook is er onduidelijkheid over de term 'schijnzelfstandigheid'. Volgens sommige partijen in de Kamer is het onduidelijk wat het kabinet hier precies onder verstaat.
Door de onduidelijkheid zijn opdrachtgevers kopschuw geworden en durven zij geen zzp’ers meer in dienst te nemen, zijn de signalen die politici krijgen.
Staatssecretaris Eric Wiebes (Financiën) heeft op aandringen van de Kamer beloofd dat "goedwillende ondernemers"geen boete of naheffing hoeven te verwachten als achteraf blijkt dat zij zich niet aan de regels hebben gehouden.
Voor 19 december komt Wiebes met een tussenrapportage en een analyse van de Wet DBA. Op basis daarvan wordt verder gekeken of er daadwerkelijk iets moet veranderen.
